Người Việt yêu tổ tiên ông bà cha mẹ, điều đó được thể hiện rõ hơn thông qua gian thờ mà mỗi gia đình Việt đều có.
Ngày trước, nhà có 3 gian, không gian thờ tự được đặt giữa nhà, gian lớn trang trọng, với hoành phi câu đối, giường thờ…
Ngày nay, không phải ai cũng có đủ điều kiện để tạo dựng cho mình và cho tiền nhân những điều kiện nói trên, đặc biệt là các căn hộ Chung cư.
Không gian Chung cư vuông vắn, nhiều chức năng nhưng đây là thiết kế nhà ở hiện đại nên đặt ban thờ vào đâu? Sử dụng loại ban thờ có chân hay treo tường? Liệu có đủ tôn kính, trang trọng? Nhu cầu biểu đạt tấm lòng của chúng ta với phần âm là không thể thiếu, trong bài viết này xin phép được đưa ra một chút gợi ý cũng như phương án sáng tạo trên nền tảng cùng là người Việt và cùng niềm tôn kính.
Việc liên kết không gian tâm linh với sinh hoạt hàng ngày trên cùng một mặt bằng không hề dễ, vì vật dụng của chúng ta bây giờ hiện đại, nhiều chất liệu, nhưng không gian thờ thì luôn là chất liệu truyền thống, đó chính là gỗ. Tại sao như vậy? Nói về ban thờ tiên tổ thì phải nói đến đạo Lão, đạo Giáo, nói đến đạo Lão (người khai sinh ra đạo Lão là Lão Tử, người phát quang là Trang Tử), thì chúng ta liên quan tới 4 phương , 8 hướng và Ngũ Hành, phương- hướng thì ai cũng biết Ngũ Hành là gì: Kim, Mộc, Thuỷ, Hoả, Thổ.
Theo đó, Thuỷ, Hoả thì không dùng được, Thổ cũng được nhưng chưa đủ trang nghiêm, còn lại Kim và Mộc. Kim được cho là dương khí, chưa kể kim loại được dùng nhiều cho vũ khí sát thương nên cũng được coi là nhiều hung khí. Vậy còn lại Mộc. Gỗ được cho là hiền hoà, thì cũng phải thôi, cây cỏ mà, trong gỗ cũng chứa năng lượng trong lành…
Tản mạn chút, trong môn khí công có pháp luyện “Thái thụ khí” – xin năng lượng từ thân cây cổ thụ để bồi bổ và cân bằng năng lượng gốc trong cơ thể người.
Không riêng gì không gian tâm linh mà ngay cả đồ vật trong nhà được làm từ gỗ (xin lưu ý là gỗ tự nhiên) làm cho căn nhà ấm cúng và gần gũi hơn. Xưa kia, ông thầy phong thuỷ giỏi như Cao Biền xếp hướng cửa xong mà nhà cầu thang inox, cửa bằng tôn, bàn ghế sắt thì nhà đấy chủ cũng muốn đi chẳng muốn ở.
Ngày trước, những gia đình có điều kiện khu vực tâm linh đủ lớn nơi đặt bát hương và biện lễ rộng các cụ gọi là ” Giường thờ” Giường thờ để Thần, Thánh, Gia tiên ngự dài 1m95 rộng 0,81 m. Nhà nhỏ hơn gọi là Ban thờ (việc gọi là Ban giống như chúng ta vào Đền, Chùa có nhiều Ban trong một không gian chung). Nhiều người về sau không hiểu gọi là “Bàn thờ” vì nó cũng là cái bàn. Kích thước Ban thờ lấy theo thước của cụ Đỗ Ban. Cụ đã tích luỹ kinh nghiệm từ nhiều đời và để lại cho hậu thế một bộ thước được cho là tốt nhất khi dựng nhà, mở cửa và đóng đồ vật. Mỗi ô cửa là nơi giao tiếp giữa ngôi nhà và vũ trụ, kích thước ra sao các cụ truyền lại nên làm theo thế để dương khí (theo các cụ, dương khí chứa nhiều điều tốt như: Phúc , Lộc, Thọ, …) ra vào được dễ dàng. Mỗi món đồ chiếm một khoảng không gian trong căn nhà. Những món đồ này, theo các cụ, nếu kích thước không thuận cũng tạo ra “Hung – vượng”. Xin phép không bàn sâu thêm, một vài dữ kiện đủ để mọi người thích nghiên cứu chỉ việc đào sâu trong sách.
Ban thờ làm bằng gỗ tự nhiên hoà thuận như đã nói, ngoài ra, còn bền đẹp vững chãi. Ngược lại, Ban thờ sử dụng gỗ Công nghiệp lâu ngày, các chốt đinh vít lỏng lẻo, được cho là không tốt vì bát hương mà lung lay thì khác gì nóc nhà vỡ ngói, chưa kể đến quá trình thờ tự còn bầy vật phẩm, hương hoa oản quả dây nước, lên bề mặt thì cũng làm hỏng đi. Gỗ công nghiệp được ép từ giấy hoặc mùn cưa.. để liên kết cần keo và chất chống mối mọt, mà chất gây hai nhiều nhất là Formaldehyde (chất này cực độc, nó dùng để ướp xác). Vật liệu này không bao giờ hết được mùi, nó khuếch tán trong không khí, xét về sự thành kính thì việc này cũng không hay.
Phân tích nêu trên cũng để chúng ta thấy là việc sử dụng gỗ công nghiệp khi hoàn thiện nội thất cũng không phải là hay, dùng lâu sẽ ảnh hưởng đến đường hô hấp dẫn tới những hệ luỵ khác. Có người sẽ bảo “tôi không có tiền, gỗ tự nhiên đắt tôi chỉ thế thôi”. Vâng, cũng không sao, nhưng chúng ta có thể chọn một cách khác, chỉ mua những gì thật sự cần, rồi sắm dần, 5-7 năm rồi khắc đủ và ngôi nhà an toàn do được mình lựa chọn thông minh chắc chắn sẽ thích hơn.
(Còn nữa)
